صفحه 407

مسئله 119- از گناهان بزرگ در اسلام سوءظن به ديگران است و اين گناه بزرگ علاوه بر اينكه عملى حرام است، در بسيارى از موارد منجر به قتل و جدائى دوستان از يكديگر و طلاق و بى‏مهرى شوهر با زن يا زن با شوهر، و بغض و كينه و مانند اينها مى‏شود، و آن اقسامى دارد:

الف) سوء‌ظنّ مربوط به گناه، نظير اينكه كسى تخيّل كند همسر او رابطۀ نامشروع با ديگرى دارد و بعد از آن تجسّس كند و يا عمل ديگرى نظير بى‏مهرى بر آن مترتّب كند، اين قسم حرام و گناهش بزرگ و مفاسد آن نيز بسيار است.

ب) سوء‌ظن مربوط به گناه، ولى بدون آنكه عملى بر آن مترتب كند، و اين قسم نيز نزد علماى علم اخلاق حرام است و مبارزه با آن را از اوجب واجبات مى‏دانند.

ج) سوء‌ظن مربوط به گناه، ولى علاوه بر اينكه عملى مترتّب بر آن نمى‏كند، خطورى بيش نباشد و فوراً از آن منصرف شود، و اين قسم نيز حرام است، امّا پروردگار عالم به جهت منّت بر بندگان از آن عفو نموده است، ولى بايد متوجّه باشيم همين خطورات است كه به تدريج منجر به استقرار در نفس و سپس منجر به ملكه مى‏شود، و اگر كسى- العياذ باللَّه- ملكۀ سوء‌ظن پيدا كند، مفاسد بزرگى حتّى سوء‌ظنّ به خداى متعال و پيامبر و اهل‌بيت«سلام‌الله‌علیهم» پيدا مى‏كند.

د) سوء‌ظن مربوط به غيرگناه، نظير اينكه زنى تخيّل كند شوهرش ازدواج ديگرى نموده است، و اين قسم اگر عملى كه گناه است بر آن مترتّب نشود و مواظبت كند ملكه نشود، از نظر فقهاى عظام گناه نيست، ولى علاوه بر اينكه از نظر علماى علم اخلاق حرام است، بايد بدانيم كه سوء‌ظن هر چه باشد مفاسد عظيمى را در بر دارد.

مسئله 120- «اصالة الصحة» اصلى از اصول اسلامى است و معناى آن اين است كه اگر عملى را از مسلمانى ديديم كه از جهت ظاهر خوب نيست، آن را خوب بدانيم و كار او را به صورت صحيح و خوب توجيه كنيم، حتّى امام صادق«سلام‌الله‌علیه» فرموده‏اند: هفتاد توجيه براى آن بكن تا سوء‌ظن براى تو پيدا نشود.

مسئله 121- توبه از اين گناه پشيمانى از گذشته و عدم ترتيب اثر در آينده، بلكه مبارزه با آن به اندازۀ قدرت است، و اگر عملى انجام داده باشد و كسى كه سوء‌ظن مربوط به او بوده، فهميده است، بايد او را راضى نمايد، و اگر راضى نشد، پشيمانى و عدم ترتيب اثر و مبارزه با آن كفايت مى‏كند.